Ramazan Ayı ve Oruç Fıkhı -2

ORUCUN TANIMI, VAKTİ VE ÖNEMİ



1. Orucun Tanımı:

• Arapça bir kelime olan “Sıyâm”, lügatte “bir şeyden uzaklaşmak, bir şeye karşı kendini tutmak” anlamına gelir. Farsça karşılığı “Oruç” kelimesi Türkçeye bu dilden geçmiştir.

• Oruç kelimesinin ıstılâh mânâsı ise: “Fecrin doğuşundan güneşin batışına kadar orucu bozan şeylerden kendini özel bir şekilde tutmaktır.”

2. Orucun Gün İçerisindeki Başlama ve Bitiş Vakti:

• Orucun gün içerisindeki başlama vakti, fecr-i sadıktır. Yani tan yerinin ağarmasıdır. Bu vakit, sabah namazının vaktinin girdiği andır.

• Orucun gün içerisindeki bitiş vakti ise güneşin battığı vakittir. Bu vakit, akşam namazının vaktinin girdiği andır.

3. Orucun Önemi:

• İslâm’ın beş şartından biri olan oruç, hicretin ikinci yılında Şaban ayında farz kılınmıştır. Orucun farziyeti Kitâb, Sünnet ve icmâ ile sabittir. Farziyetini -şer’î bir özür haricinde- inkâr eden kâfir olur.



ORUCUN ÇEŞİTLERİ VE HÜKÜMLERİ



Oruç, çeşitleri ve hükümleri itibariyle -icmâlî olarak- farz, haram, mendub ve mekruh olmak üzere dört çeşittir: Buna göre:

1. Farz Oruçlar:

Açıklama: Farz olan oruçlar, orucun farz kılınma sebebine göre üç çeşittir. Bunlar:

a) Ramazan orucu:

• Ramazan ayında oruç tutmak, tüm mükellef olan kimselere farzdır.

b) Kefâret orucu:

• Mükellef olan bir kimsenin, kefâret orucunu gerektirecek bir suç işlemesi halinde kefâret orucu tutması farzdır.

c) Adak orucu:

• Mükellef olan bir kimsenin, kendi üzerine adadığı orucu tutması, Cumhura göre, farz, Hanefîlere göre, vâcibtir.

2. Haram Oruçlar:

Açıklama: Haram olan oruçlar dört çeşittir: Buna göre:

a) Bayram günlerinde oruç tutmak:

• Ramazan bayramının birinci ve kurban bayramının dört günü oruç tutmak, Cumhura göre, haramdır. Hanefîlere göre, mekruhtur.

b) Hayız ve nifâs halinde oruç tutmak:

• Hayız ve nifâs halinde oruç tutmak, haramdır.

c) Şek gününde oruç tutmak:

• Şek gününde oruç tutmak, Şâfiîlere göre, haramdır. Cumhura göre, mekruhtur. Hanbelîlere göre, hava kapalı ise oruç tutmak farzdır.

d) Kadının kocasından izinsiz nafile oruç tutması:

• Kadının kocasından izinsiz olarak nafile oruç tutması Cumhura göre, haramdır. Hanefîlere göre, mekruhtur.

3. Mendub Oruçlar:

Açıklama: Mendub olan oruçlar sekiz çeşittir. Buna göre:

a) Gün aşırı oruç tutmak mendubtur.

b)  Her aydan üçgün oruç tutmak mendubtur.

c) Her pazartesi ve Perşembe günü oruç tutmak mendubtur.

d) Şevval ayından altı gün oruç tutmak mendubtur. 

e) Arefe günü hacda bulunmayan bir kimseler için oruç tutmak mendubtur.

f) Muharrem ayının dokuzuncu ve onuncu günü oruç tutmak mendubtur.

g) Receb ve Şaban aylarında oruç tutmak mendubtur.

h) Haram aylarda (Zilkade, Zilhicce ve Muharrem’de) oruç tutmak mendubtur.

4. Mekruh Oruçlar:

Açıklama: Mekruh olan oruçlar beş çeşittir. Buna göre:

a)  Yıl boyu oruç tutmak, Cumhura göre, mekruhtur. Mâlikîlere göre, haramdır. İmâm İbn Munzir’e göre, bayram günlerine denk gelmediği sürece caizdir.

b)  Gece ve gündüz hiç ara vermeden oruç tutmak, Cumhura göre, mekruhtur. Mâlikîlere göre, haramdır. İmâm İshak ve İmâm İbn Munzir’e göre, güçlük yok ise seher vaktine kadar tutulabilir.

c)  Yolculukta oruç tutmak bedeni zorluyor ise Cumhura göre, mekruhtur. Hanbelîlere göre, her hâlükârda mekruhtur.

d)  Sadece Cuma günü ya da sadece Cumartesi günü oruç tutmak mekruhtur.

e)  Muharrem ayının yalnız onuncu günü oruç tutmak mekruhtur. 

(Kaynak 4 mezhebe göre oruç fıkhı)
Abdullah el muderris